Bizitzaren neurria. Un año de festivales | Bilboko Berreginen Museoa

K.a. 530. urteko pieza greziar ospetsua da.

“Bizitzaren neurria. Un año de festivales” aldi baterako erakusketak antzinako Atenasera eramango gaitu, eta garai hartan denbora neurtzeko erabiltzen zituzten hainbat tresna ezagutu ahal izango ditugu, egutegia, adibidez

Denboraren neurketa funtsezkoa zen jaialdiak ospatzeko, eta jaialdi horiek dira erakusketaren elementu nagusia

Hainbat lanen erreprodukzioak ikusi ahal izango dira, hala nola Atenasko Tetradrakma edo Borghese dantzariak

2022ko azaroaren 3tik 2023ko maiatzaren 21era arte ikusi ahal izango da.

Bilboko Berreginen Museoak aldi baterako erakusketa berria inauguratu du, “Bizitzaren neurria. Un año de festivales”. Aurkezpenean izan dira Lorea Bilbao Euskara, Kultura eta Kirol diputatua, Iñaki López de Aguileta Bilboko Bilboko Udaleko Kultura zuzendaria, Sorkunde Aiarza Museoko zuzendaria eta Itziar Martija erakusketaren komisarioa.

Erakusketa iraganerako bidaia bat da, eta erakusketako obrek antzinako mundura garamatzate berriro ere. Hain zuzen ere, antzinako Atenasen barrena egindako ibilbidea da, garai hartako unibertso erlijiosoaren errituak, ohiturak eta tradizioak ezagutzeko, antzinako denbora markatzen zuten ilargiaren, eguzkiaren eta izarren eskutik.

Denboran zeharreko bidaia hori egutegiarekin hasten da. Egutegirik gabe, urteen, hilabeteen, egunen eta urtaroen neurketarik gabe, Atenasen ospatzen ziren jaialdiek, erakusketaren elementu nagusia direnek, zentzua galduko lukete. Izan ere, egutegiaren barne-logikaren funtsezko alderdi bat jaialdiak beti urteko urte-sasoi berean ospatzea zen.

Jaialdi asko egiten ziren. Polis bakoitzak bereak zituen. Batzuen izena besterik ez dugu ezagutzen. Beste batzuen kasuan, berriz, jaialdietako erritu batzuei buruzko datuak daude, egituraren zati bat gorde da, badakigu nori edo nortzuk ohoratzen zituzten… Askok jainkosak gurtzen zituzten. Beste batzuek, jainkoak. Eta tokiko heroiei edo maila txikiagoko irudi mitologikoei ere eskaini zitzaizkien. Horrela, erakusketaren bitartez, Atenasko hainbat jaialditara hurbilduko dira ikusleak: panateneak, tesmoforak eta hiriko dionisiarrak.

“Bizitzaren neurria. Un año de festivales” erakusketa Atenasko lanen 12 erreprodukziok osatzen dute, besteak beste, Atenasko Tetradrakma (Akropoliko Museoan dago jatorrizkoa) edo Borghese dantzariak (jatorrizkoa II. mendekoa da, eta Parisko Louvre Museoan dago) lanek.

Antzinako Atenasen erabilitako egutegian barneratzen da erakusketa; egutegi aldakorra zen egunei dagokienez, ilargiaren faseek arautzen baitzuten. Ilargiak zehazten zuen Atenasko mundu erlijiosoa, eta hilabetearen hasiera seinalatzen zuen, jendeak ilgora iritsi zela ikusten zuenean.

Alde horretatik, izarren dantzaz ere hitz egiten du. Eguzkia eta ilargia sinkronizatzeko zikloen jarraipena egitea oso konplexua zen egutegia eguneroko bizitzan erabiltzeko orduan. Horretarako, izar finko batzuen urteroko ibilbidea aztertzen zuten. Haien erregulartasunak solstizioak iragartzeko kalkuluak sinplifikatzen zituen, batez ere udaberrikoa, hortik aurrera hasten baitziren zikloak. Izar-egutegi antzeko horri parapegma deitu zitzaion.

Parapegma taulatxoetan idazten zen, zutabeetan antolatuta, eta egun bakoitza irudikatzeko zuloak zituen. Horietan, egunero, markatzaile bat txertatzen zen. Zulo batzuen ondoan, oharrak idazten zituzten: Eguzkia Aquariusean, Zisnea ilunabarrean sartzen hasi da, edo Andromeda egunsentian agertzen hasi da; horrela, egunak eta izarren mugimenduak parekatzen zituzten.

Sistema horren xede nagusia urtaroak zehaztea eta horiekin lotutako klima aurreikustea izan zen, nekazaritzarako lagungarri izan zedin. Hala ere, badirudi praktikan oso eragin txikia izan zuela egutegi erlijioso edo zibiletan.

Erakusketako pieza nagusia

Bilboko Berreginen Museoak Kore Peploduna lan ospetsuaren kopia bikaina eskuratu du aldi baterako erakusketa honetarako. Pieza hori Atenasko Akropoliko Museoan sortu da, eta hantxe dago jatorrizko obra ere, K.a. 530. urtekoa.

Greziar artean, dontzeila gazteen irudiek kore izena hartzen dute. Kasu honetan, peplo gehitu zaio, daraman soineko motarengatik. Peploa artilezko soineko bat zen: sorbaldetan orratzekin lotzen zen eta gerriko batez ixten zen oihalezko pieza bat.

Emakume gazteen horrelako irudiak, goitik behera jantzita daudenak eta esku bat gorputzaren lerro bertikalari jarraituz eta bestea tolestuta eta eskaintza eginez agertzen dutenak, oso ugariak dira Atenasko Akropolian. Irudi horien identitatea misteriotsua da oraindik, baina irudi hau, zehazki, Artemisa jainkosaren irudikapen bat dela uste da.

ERAKUSKETAKO PIEZA NAGUSIAK

Atenasko Tetradrakma

Jatorrizkoa Akropoliko Museoan. K.a. V. mendekoa.

Kopia: Akropoliko Museoa. 2022

Materiala: zilarra

Borghese dantzariak

Jatorrizkoa Louvre Museoan. K.o. II. mendekoa.

Kopia:

Materiala: igeltsua

Zaharberritzea: 7. taldea. 2022

Kiosko korea

Jatorrizkoa Akropoliko Museoan. K.a. 510. urte ingurukoa.

Kopia: Akropoliko Museoa. 2022

Materiala: igeltsu gogorra eta erretxina, marmolezko oinarriaren gainean

Kritiosen efeboa

Jatorrizkoa Akropoliko Museoan. K.a. 480. urte ingurukoa.

Kopia: Akropoliko Museoa. 2022

Materiala: igeltsu gogorra eta erretxina, marmolezko oinarriaren gainean

Xoanon

Amaya Conde Chiralt. 2022

Atenaren Xoanonaren interpretazioa

Materiala: olibondoaren egurra

Atena pentsakorra

Jatorrizkoa Akropoliko Museoan. K.a. 460. urte ingurukoa.

Kopia: Akropoliko Museoa. 2022

Materiala: igeltsu gogorra eta erretxina, marmolezko oinarriaren gainean

Ceres Mattei

Jatorrizkoa Vatikanoko Museoetan. K.a. III. mende bukaerakoa.

Kopia: Benito Bartolozzi. 1930

Materiala: igeltsua

Kore Peploduna

Jatorrizkoa Akropoliko Museoan. K.a. 530. urte ingurukoa.

Kopia: Akropoliko Museoa. 2022

Materiala: igeltsu gogorra eta erretxina polikromatuak, marmolezko oinarriaren gainean

Estasi dionisiakoa

Jatorrizkoa Prado Museoan. K.a. 50-40. urte ingurukoa.

Kopia: Prado Museoa. 1932

Materiala: igeltsua

Zaharberritzea: 7. taldea. 2022

Dionisoren ohorez dantzan

Jatorrizkoa Prado Museoan. K.a. 50-30. urte ingurukoa.

Kopia: Benito Bartolozzi. 1932

Materiala: igeltsua

Zaharberritzea: 7. taldea. 2022

Adonis

Jatorrizkoa Prado Museoan. I-II. mendekoa.

Kopia: Benito Bartolozzi. 1930

Materiala: igeltsua

Zaharberritzea: 7. taldea. 2022

INFORMAZIOA:

https://static.bbmuseoak.eus/bilboko-berreginen-museoa/files/exposiciones/folletos/bizitzaren-neurria/01EgutegiaQR_Eus.pdf

Harremanetarako