Erakusketaren haria Isis jainkosa egiptoarrak greko-erromatarren zibilizazioa ezagutu eta gero izan zuen eraldaketa izango da.
Erakusketa 2023ko urriaren 31tik 2024ko maiatzaren 19ra arte izango da.
Bilboko Berreginen Museoak “Ni neu, Isis, Señora de todas las tierras” aldi baterako erakusketa berria aurkeztu du. Aurkezpenean egon dira Begoña de Ibarra Bizkaiko Foru Aldundiko Kulturako zuzendari nagusia, Gonzalo Olabarria Bilboko Udaleko Kultura eta Gobernantzako zinegotzia, eta Sorkunde Aiarza Bilboko Berreginen Museoko zuzendaria. Beraiekin batera egon da baita ere Itziar Martija, erakusketaren komisarioa eta Bizkaiko erakundeko Hezkuntza teknikaria.
Erakusketa 2023ko urriaren 31tik 2024ko maiatzaren 19ra egongo da ikusgai, eta hariak Egipto eta antzinate greko-erromatarra lotzen ditu: erakusketaren erdigunea Isis jainkosa egiptoarra izango da. Isis antzinateko Egiptoko jainkosa konplexu eta gurtuenetakoa izan zen, eta Greziako zibilizazioa ezagutu zuenean guztiz eraldatu eta mundu osoko jainkosa bihurtu zen, eta kultura greko-latindarrean eragin handia izan zuen. Hala, beranduagoko kristautasunean, Mariaren errepresentazioaren iturri ikonografikoa ere izan zen.
Egiptorako bidaia honen helburua lau bilduma askotariko alderdiak dituen ikuspegi batean biltzea da. Alde batetik, Euskal Museoaren Palacio Olabarria bilduma, Egiptoko jatorrizko objektuak dituena. Beste alde batetik, Santiago Entrena eta José María Ortuondoren bildumak, Egiptoko antzinako gauzen bi euskal bilduma pribatu bakarrak. Aurreko hiru bildumak osatzen dituzte Bilboko Berreginen Museoaren husturek, eta erakusketa honetarako, gainera, hiru elementu gehiago daude, Berlingo Gipsformerei-tik eta Parisko Atelier de Moulages-etik eskuratu direnak hain zuzen ere.
Bilduma horietako guztietako piezarik aipagarriena Harwaren Ushebtia da. Jatorrizko obra hori serpentina harriarekin eginda dago, Luxorretik ekarri zuten eta Euskal Museoaren Egiptoko bilduma bereziaren parte da. Pieza baliotsuenetakoa da, materialarengatik eta jabea ezezaguna baita. Izan ere, Harwarena izan zen, Amonen Adoratzaile Jainkotiarraren Etxezain Handiarena. Harwak harreman estua izan zuen erregetzarekin, eta zenbait iturriren arabera, baliteke Egipto Garai osoa gobernatu izana ere. Kristo aurreko VIII. eta VII. mendeetan bizi izan zen, XXV. dinastian inskribatuta. Pertsonaia oso garrantzitsua izan zen, gobernuan goi kargua izan baitzuen, faraoiarekin harreman estua zutenek bezalaxe.
Bildumak
Berreginen Museoaren eta Euskal Museoaren bildumei dagokienez, nabarmentzekoak dira Egiptoko piezen kopiak, besteak beste Pradoren Isisena eta Dediaren Hilarriaren zatia, biak ere Berreginen Museoarenak. Hilarri horretan Osiris dago erdian, eta bere albo banatan Isis eta Horus daude. Hilarria Dediak eskaini zuen, Amonen Formen Eskribauen buruak, heriotzondoan bizi ona bermatzearren.
Egiptotik ekarri zituzten jatorrizko piezak Bilboko Euskal Museoaren bildumakoak dira, eta nabarmentzekoak dira besteak beste Tanetisisen Ushebtia eta lau aurpegidun emakume bustoa. Horrelako lau aurpegidun figurak oso bitxiak dira Egipton. Orokorrean, Hathor jainkosaren errepresentazioak izaten dira, zeina Inperio Berritik aurrera Isisekin identifikatu zen.
Santiago Entrena eta José María Ortuondoren bilduma pribatuak. Lehenengoaren bilduman nagusiki dokumentazio grafikoa dago, hala nola Egiptora egin zituzten lehen espedizio modernoetako grabatuak edo litografiak. Bigarrenaren bilduman Egiptoko antzinako gauzak daude, nagusiki garai ptolomeotarretik aurrerakoak (hau da, greziarren konkistaren ondorengoak).
Modu horretan, erakusketa aberastuko duten lau bilduma batu dira, eta horri esker, gainera, Euskal Museoak bere obrak hedatzen jarraituko du, une honetan egiten ari diren birmoldaketa lanengatik itxita dagoen bitartean.
Berreginen Museoaren zuzendariak, Sorkunde Aiarzak, esan duenez “kultura, eta zehazki, gure bi museoetako obrak zabaltzeko lan egiten dugu. Erakusketa berean bilduma biak batzea benetako erronka eta une zirraragarria da guretzat”.
Piezak
Erakusketak 40 pieza izango ditu. Horietatik 13 Berreginen Museoaren bildumakoak dira, 12 Euskal Museoaren obrak eta 13 Santiago Entrena eta José María Ortuondoren bilduma partikularretakoak.
Pieza aipagarrienetako batzuk honako hauek dira:
Harwaren Ushebtia
Serpentina harria
K.a. 747-656 (XXV. dinastia)
Anubisen formadun amuletoa
Faiantza
Ca. 1.000 K.a.
Harpokratesen estatua txikia martxan
Brontzea
Hirugarren Tarteko Aldia-Behe Garaia
Lau aurpegidun emakume bustoa
Basalto harria
XXX. dinastia – Garai ptolomeotarraren hasiera
Dediaren Hilarriaren erreprodukzioa (Jatorrizkoa Louvre Museoan dago)
Eskaiola
Jatorrizkoa Ca. 1.300 K.a.
Espazioak
“Ni neu, Isis, Señora de todas las tierras” hiru bloke nagusitan antolatuta dago. Bloke guztiak jainkosaren eraldaketan oinarrituta diseinatu dira; Egiptori lotutako jainkosa izatetik, pixkanaka-pixkanaka, zibilizazio greko-latindarrarekin harremanetan, mundu osoko jainkosa izatera iritsi zen. Hala, hari horrekin, Bizkaiko erakundeak berriz ere erakutsiko du emakumeak zein garrantzitsuak izan diren historian, kasu honetan, Antzinako Egipton.
Egipto eta Isisen eraldaketa ezagutzeko bidaia, hiru geldialdirekin:
1. geldialdia: Bi lurretako anderea:
Erakusketaren abiapuntua Isisi egindako gorazarre ospetsuenetako bat da, eta jainkosaren alderdi ezagunenak daude ikusgai. Isis Egiptoko bi lurretako jainkosa gisa agertzen da, erregetzaren boterearen igorlea, tronuaren errepresentazioa, hildakoak berpizteko gai zen aztia.
2. geldialdia: Mediterraneoko anderea:
Isisek Alexandriatik Greziako Mediterraneora nabigatu zuen eta eraldatu egin zen, Egiptoko eta atzerriko askotariko jainkotasunak bereganatuz.
3. geldialdia: Mundu osoko anderea:
Erakusketa ixten duen bloke honetan Isis jainkosaren eraldaketa greko-latindarra lantzen da, eta bereziki erakusten da nola sartu zen zibilizazio erromatarrean, hori dela-eta hain zuzen ere Isis kristautasunean ere hedatu baitzen.
Proiektua
Bilboko Berreginen Museoaren aldi baterako erakusketetan ohikoa den bezala, erakusketa hau ere jarduera programa zabala duen proiektu baten barnean dago. Hori dela-eta, Bizkaiko erakundeak 2023ko urritik 2024ko maiatzera gai horrekin lotutako hainbat ekimen antolatuko ditu.
Lehenengo jarduerak izango dira bakarrik museoaren lagunentzako antolatuko diren bisita gidatuak eta “Artelana bere testuinguruan” hitzaldi arrakastatsua (hilabete bakoitzeko azken ostegunetan, 18:00etan egiten dena). Gainera, erakusketa bisitatu nahi duten ikastetxeei zuzendutako programa espezifiko bat prestatu da baita ere.
Abenduko Gabonetako tailerretan Egiptoko mitologia landuko da, eta azaroan ere ekitaldi bereziak antolatuko dira, hala nola museoaren urteurrena ospatzeko kandelekin bisitatuko da erakusketa. Egun horietan bisitariek erakusketaz ez ohiko moduan gozatzeko aukera izango dute.